مثنوی معنوی

توضیحات

مثنوی معنوی اثر کیست؟

مثنوی معنوی توسط مولانا جلال الدین محمد بلخی  و در سال‌های 662 تا 672 هجری قمری نوشته شده است. به گواهی تاریخ، مولوی این مثنوی را به درخواست یکی از شاگردانش که حسام الدین چلبی نام داشت، نوشت تا معارف و باورهای مولوی برای آیندگان و دیگر مردمان باقی بماند و آن‌ها نیز بتوانند از حکمت و پندهای او بهره‌ای داشته باشند. اثر فوق از شش دفتر تشکیل شده است، البته به علت فوت مولانا دفتر ششم مثنوی ناقص باقی ماند.

درباره نویسنده مثنوی معنوی

مولانا جلال الدین محمد بلخی در سال 604 هجری قمری در شهر بلخ دیده به جهان گشود.  او القاب زیادی نظیر خداوندگار، ملای رومی(rumi) نیز دارد و تخلصی که در اشعار و آثارش به کار می‌برد خموش یا خامش است. بیشتر آثار این شاعر به زبان فارسی نوشته شده  هرچند اشعاری به زبان ترکی، عربی و کاپادوسیه یونانی نیز دارد. پدر این شاعر از بزرگان صوفی به شمار می‌آمد.

گفته شده است که این خانواده همزمان با هجوم مغول‌ها به قلمری خوارزمشاهیان به سمت غرب رهسپار شده‌اند. در آغاز این سفر، آن‌ها به نیشابور می‌رسند و مولانا امکان دیدار با عطار نیشابوری را پیدا می‌کند و عطار به او کتاب  اسرارنامه خود را هدیه می‌کند. آن‌ها در ابتدا به مکه و سپس دمشق می‌روند و پس از آن با دعوت علاالدین کیقباد، عازم قونیه می‌شوند و در آن‌جا اقامت می‌کنند. به باور عبدالحسین زرین کوب در آن زمان مردم قونیه به زبان فارسی صحبت می‌کردند.

هنگامی‌که مولانا 24 ساله بود پدرش سلطان العلما فوت می‌کند و مریدان این صوفی بزرگ از پسرش می‌خواهند که جانشین او شود. اما مولانا خود را آماده چنین کاری نمی‌بیند، در همین اثنا فردی به نام سید برهان الدین محقق ترمذی به منظور دیدار سلطان‌العلما به قونیه می‌‌رسد و متوجه می‌شود که مرشد خود جان باخته است، او در دیداری که با جلال‌الدین دارد، علومی را به او وی می‌آموزد. این دو 9 سال با یک‌دیگر به ریاضت می‌نشینند تا این‌که برهان‌الدین نیز به ملکوت می‌پیوندد. در آن‌زمان می‌توان گفت که مولانا مسیر کمال را طی می‌کرد و به عارف و سالک راه حق تبدیل شده بود.

مولانا 40 ساله شده بود که با شمس تبریزی دیدار کرد. علاقه این دو به یک‌دیگر آن‌چنان زیاد بود که بسیاری از دیگر مریدان به شمس تبریزی حسادت می‌کردند. شمس 4 سال در نزد مولانا ماند و پس از آن برای همیشه از قونیه رفت. جلال‌الدین پس از غیبت شمس، با صلاح‌الدین زرکوب آشنا شد او مردی عامی و بی‌سواد بود اما روحی بزرگ داشت.

یک دهه پایانی مولانا جلال الدین به عبادت و نوشتن آثار ادبی‌‌اش گذشت.  از آثار منظوم او می‌توان به مثنوی معنوی، دیوان شمس تبریزی و رباعیاتش اشاره کرد. مکتوبات، فیه ما فیه  و مجلس سبعه نیز از آثار منثور وی هستند.

مولانا 5 جمادی الثانی سال 672 قمری در سن 68 سالگی عازم سرای باقی می‌شود و جهان خاکی را ترک می‌کند. فوت او التهابی به جان ساکنان قونیه می‌اندازد و بسیاری از افراد متکبر و گمراه، به درگاه خداوند توبه می‌کنند و به صراط مستقیم بازمی‌گردند  و بسیاری از جهود‌ها ( یهودیان) و  نصرانی‌ها (مسیحیان) قونیه به اسلام ایمان می‌آورند.